Chia sẻ cùng bạn việc : Mạnh tay chống chuyển giá

Cũng theo ông Hạnh, trước đây, cơ quan thuế chủ yếu quản lý bằng phương pháp thủ công nên không thể phân tích kỹ các số liệu của DN về doanh thu, tỷ suất lợi nhuận, các chi phí khác... Vì thế, cơ quan thuế không thấy được sự “bất bình thường” trong hoạt động của nhiều DN FDI. 

Nhiều “chiêu” chuyển giá

Theo Bộ Tài chính, những năm gần đây có rất nhiều DN đã tranh thủ mọi cơ hội để gian lận, trốn thuế bằng nhiều biện pháp, trong đó có hành vi chuyển giá.

Đến nay, ngành thuế đã thống kê quản lý được 3.144 DN kê khai thông tin giao dịch liên kết, trong đó có 2.070 DN đã thực hiện nghĩa vụ kê khai (chiếm khoảng 66% DN phải kê khai đã thống kê được).

Cũng theo Bộ Tài chính, có nhiều “chiêu” chuyển giá được các DN FDI thực hiện thông qua hoạt động giao dịch liên kết như: nhà đầu tư góp vốn vào DN Việt Nam nhưng nâng giá trị máy móc, thiết bị và công nghệ; chuyển giá thông qua chuyển giao công nghệ cho DN liên kết tại Việt Nam; định giá tiền bản quyền thương hiệu rất cao so với thực tế hay chuyển giá thông qua bán hàng hóa, nguyên vật liệu thấp hơn nhiều so với giá bán cho các bên không có quan hệ liên kết.

Ngoài ra, hành vi chuyển giá còn được thực hiện thông qua việc các tập đoàn, công ty mẹ tại nước ngoài ký hợp đồng sản xuất, kinh doanh dịch vụ với các công ty các nước với đơn giá cao, sau đó giao lại cho công ty con tại Việt Nam với giá rất thấp; hay cho công ty con tại Việt Nam vay vốn tính lãi, phí dịch vụ cao bất thường...

Không những thế, nhiều DN FDI còn dùng cách nhập khẩu nguyên liệu, máy móc đầu vào từ công ty mẹ với mức giá cao, sau đó bán lại hàng hóa sản xuất tại Việt Nam cho công ty mẹ với giá thấp. Với cách làm này, các DN FDI tránh phải nộp thuế thu nhập DN tại Việt Nam. 

Ông Nguyễn Trọng Hạnh, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, cho biết, các DN chuyển giá này muốn tối đa hóa lợi nhuận và tối thiểu hóa nộp thuế. 

Hiện nay, tại TP.HCM, việc chuyển giá không chỉ xảy ra ở khu vực DN FDI mà đã lan sang các DN khác trong nước. Chuyển giá được dùng như một thủ thuật để thôn tính đối tác trong liên doanh. “

Cũng theo ông Hạnh, trước đây, cơ quan thuế chủ yếu quản lý bằng phương pháp thủ công nên không thể phân tích kỹ các số liệu của DN về doanh thu, tỷ suất lợi nhuận, các chi phí khác... Vì thế, cơ quan thuế không thấy được sự “bất bình thường” trong hoạt động của nhiều DN FDI. 

Nhưng từ năm 2008 đến nay, cơ quan thuế đã ứng dụng tin học trong việc quản lý, nối kết và phân tích các số liệu nên thấy rất rõ sự bất bình thường của nhiều DN và có thể kết luận đó là hành vi chuyển giá.

Trên thực tế, có những DN nhiều năm liền báo cáo kinh doanh lỗ nhưng lại liên tục đầu tư, phát triển sản xuất. Ba năm qua, Cục Thuế TP.HCM đã mời khoảng 50 DN lỗ bất bình thường đến làm việc, sau đó, các DN này đã khai có lãi.

“Có DN 11 năm liên tiếp bị lỗ nhưng sau khi được Cục Thuế mời lên “nói chuyện” thì ba năm qua khai có lãi. Và chỉ riêng trong năm 2011, DN này đã khai hơn 180 tỷ đồng lợi nhuận chịu thuế”, ông Hạnh tiết lộ.

Cần giải pháp đồng bộ 

Ông Richard Irwin, Phó tổng giám đốc Công ty PricewaterhouseCoopers Việt Nam, cho biết, để chống chuyển giá, các nước như Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Singapore, Nhật Bản... đã dùng hình thức thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá (APA).

Nghĩa là người nộp thuế và cơ quan thuế thỏa thuận về phương pháp xác định giá chuyển giao và cách áp dụng phương pháp này cho các giao dịch giữa người nộp thuế và các bên liên kết của mình.

Thường thì các tập đoàn đa quốc gia phải chủ động đề xuất mức giá và các biện pháp tính giá giữa các thành viên trong tập đoàn trước khi thực hiện nộp thuế.

Trên cơ sở giá do các DN đưa ra, cơ quan thuế sẽ phối hợp với các DN, cơ quan có thẩm quyền ký kết hiệp định tránh đánh thuế hai lần và đưa ra phương pháp tính giá hợp lý. Cơ quan thuế của hai nước sẽ giám sát và kiểm soát chống gian lận, chuyển giá. 

Rút kinh nghiệm từ các nước lân cận, Tổng cục Thuế chính thức đề xuất đưa cơ chế APA vào Luật Quản lý thuế trong thời gian tới. Vào tháng 12 năm nay, Quốc hội sẽ cân nhắc đề nghị của Tổng cục Thuế và nếu không có gì thay đổi thì cơ chế này sẽ được áp dụng vào đầu năm 2014.

Năm 2011, ngành thuế đã thanh tra 921 DN kê khai lỗ và có dấu hiệu chuyển giá, xử lý giảm lỗ 6.617 tỷ đồng, truy thu và phạt 1.669 tỷ đồng. Tất cả những DN này đều thuộc khối FDI.

Nhưng trước mắt, Tổng cục Thuế đã thành lập tổ quản lý thuế đối với hoạt động chuyển giá, chuyên trách việc thanh tra, xử lý các DN có dấu hiệu chuyển giá, đồng thời áp dụng các biện pháp đa dạng chống chuyển giá.

Ông Nguyễn Quang Tiến, Vụ trưởng, Phó Trưởng ban cải cách thuộc Tổng cục Thuế, Tổ trưởng Tổ Nghiên cứu chống chuyển giá, cho biết, một trong những nhiệm vụ quan trọng được Bộ Tài chính và ngành thuế đặt ra cho năm 2012 là kiên quyết xử lý tình trạng chuyển giá, báo lỗ để trốn thuế của các DN.

Cụ thể, trong năm nay, ngành thuế sẽ thanh tra ít nhất 1,5% số DN (khoảng 7.800 DN); kiểm tra tối thiểu 12,5% DN (tương đương 56.500 DN) trên toàn quốc.

Đối tượng thanh tra, kiểm tra thuộc các lĩnh vực: tài chính, ngân hàng, bất động sản, điện lực, dầu khí, khoáng sản; DN FDI và “ưu tiên” các DN kinh doanh lỗ, DN có số nợ thuế lớn, DN nhiều năm chưa được thanh, kiểm tra...